Suriye devlet başkanı Beşar Esed’in İran Devrim Muhafızlarının Suriye’deki komutanı Cevad Gaffari’yi sınır dışı ettiği öne sürüldü.
Haberi Suudi merkezli Al Arabiya, Al Hadath televizyonları ile İsrail Jerusalem Post gazetesi geçti.
Yalanlayan olmadı.
İddianın gündeme gelmesinden bir gün önce BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayed Şam’da Beşar Esed’in yanındaydı.
10 yıl önce Suriye rejimiyle köprüleri atan BAE, Şam’a üst düzey bir ziyaret gerçekleştirdi.
Bir süredir iki tarafın bazı bakanlarının görüşmeleri olmuştu.
BAE Dışişleri Bakanının Esed’in ayağına kadar gitmesi ise artık normalleşmenin tamamlandığını gösteriyordu.
Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı Nahyan, Şam’da Esed ile görüştü
BAE’li şirketler, Esed rejimiyle Şam’da güneş enerjisi santrali kurmak için anlaştı
BAE’nin Esed’le barışmasının bir çok nedeni olabilir.
ABD’nin Ortadoğu politikalarında pürüz istememesi, BAE’nin Suriye’nin yeniden inşasında rol alıp, yatırım yapma isteği, belki biraz İsrail’in güvenliği ve dahası İran’ı Suriye’de dengeleme.
Netice itibariyle BAE dışında Mısır, Ürdün, Lübnan, Irak gibi Arap ülkeleri de Esed’le normalleşiyor.
Bu sürecin sonunda Esed’in Arap Birliğine dönmesi muhtemel.
BAE’nin Şam ziyaretinin 24 saat sonrasında Esed’in İran Devrim Muhafızlarının Suriye’deki komutanı olan General Cevad Gaffari’yi sınır dışı ettiği haberleri çıktı.
Haberlerin içeriğine göre İranlı komutan, Suriye çıkarlarına aykırı hareket ediyor bu durum Suriye’nin egemenlik haklarına zarar veriyordu.
Ayrıca İranlı komutan Gaffari’nin Suriye üzerinden İsrail’e yönelik tehditleri, buna karşılık olarak da İsrail’in İran hedeflerini vurmak için Suriye sahasına girmesi, Esed’i artık rahatsız etmişti.
Yani haberlere göre Esed, Suriye topraklarının İsrail ile İran arasındaki kavganın mekanı olmasını istemiyordu.
Bu nedenle komutanı görevden alıp, sınır dışı etti.
BAE’nin Esed’le barışmasının nedenlerinden biri İran’ı Suriye’de dengelemek, olabilir, demiştik.
İran Suriye’de son 10 yılda inanılmaz bir etkinlik ele geçirdi.
BAE ya da diğer Arap ülkeleri İran’ın Suriye bağlarını koparamaz ama araya biraz mesafe koydurabilir.
Esed’in İranlı komutanı sınır dışı ettiği yönündeki haber de bunun bir göstergesi olabilir.
İsrail Suriye’deki İran varlığından son derece rahatsız.
ABD de öyle.
BAE, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri de.
Ve dahası Rusya da.
İsrail ile Rusya, Suriye’de İran hedeflerine yönelik İsrail operasyonları konusunda 2015’ten bu yana devam eden uzlaşı sürecini tazeledi.
Hatta İsrail, Rusya ile birlikte Suriye’den İran’ı çıkarmaya karar verdiklerini öne sürdü.
Rusya 10 yıldır Suriye’de İran’la aynı safta duruyor.
Ancak İran’ın faaliyetlerinden memnun olduğu asla söylenemez.
Yarın bir gün Suriye’de savaş süreci noktalandığında Rusya ile İran arasındaki husumetler görülür hale gelebilir.
BAE Şam’ı ziyaret etti, ertesi gün Esed İranlı komutanı kovdu, bir gün sonrasında ise İsrail, ABD, BAE ve Bahreyn Kızıldeniz’de ortak tatbikat başladı. İlk kez yapılan bu tatbikatın hedefinde de İran vardı.
Suriye’deki İran’ın aşırı derecede yayılmasının etkileri öyle ya da böyle çıkacak.
Bu Esed’in devrim muhafızları komutanını kovmasıyla bir şekilde kendini göstermiş, sayılabilir.
Elbette İran, bu durumu sineye çekmeyecektir.
Şayet Gaffari kovulduysa yerine başkasını atayacaktır.
Ama gerginlik su yüzüne çıktıysa, bunun önünü alamayacaktır.
Çünkü karşı tarafta İran’ı Suriye’de istemeyen gerçekten güçlü bir blok var.
Bu blok her ne kadar İran’ı Suriye’den çıkarmaya niyetlense de bunu tam anlamıyla başaramazlar fakat İran’ın Suriye’deki yayılmacılığına mesafe koyabilir, İran’ı Suriye’de Tahran’ın hiç istemeyeceği bir şekilde dengeleme noktasına gidebilirler.