İsrail, Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta düzenlediği saldırıda Hizbullah’ın üst düzey komutanı Fuad Şükrü’yü hedef almasından hemen sonra, çok daha yüksek profilli bir suikast ile dünya gündemini sarstı. Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, İran’ın başkenti Tahran’da uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti. Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan’ın yemin töreni için Tahran’da bulunuyordu. Suikast hem İran Devrim Muhafızları hem de Hamas tarafından doğrulandı.
Hamas’tan yapılan açıklamada, Haniye’nin, İsrail’in Tahran’daki konutuna yerel saatle 02:00’de düzenlediği saldırı sonucu hayatını kaybettiği ifade edildi. Haniye’nin kaldığı evin bir güdümlü füzeyle vurulduğu belirtiliyor. Saldırıda Haniye’nin yanı sıra koruması da hayatını kaybetti. İran devlet televizyonu, Haniye’ye yönelik suikastın sınır ötesinden gerçekleştirildiğini duyururken, yarı resmi Tasnim Haber Ajansı ise Haniye’nin başkent Tahran’ın kuzeyinde gazilere ait özel bir konutta hava saldırısıyla hedef alındığını aktardı.
Tahran seçimi önemli
Haniye, suikasttan önce gerçekleştirdiği temaslarda, İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan ve İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney ile bir araya gelmiş, Pezeşkiyan’ın yemin töreninde görüntülenmişti. Haniye’nin ölümü Gazze’de ateşkes çabalarına ciddi bir darbe olarak görüldü. Haniye’nin İran’da öldürülmesi ise bu ülkeye bir mesaj olarak görülürken, İran’ı da zor duruma soktu. Haniye’yi başka bir ülkede de vurabilecek olan İsrail’in bunu İran’da yapması, İsrail’in gücünün ne olduğunu göstermesi açısından önemli olarak görülüyor. Öte yandan İran’da yaşanan bu güvenlik zaafiyeti tüm dünyada dikkat çekti. Yeni cumhurbaşkanının yemini sonrası yaşanan suikast, İran’ı küçük düşürdü. İran Başsavcılığı, suikastın tüm yönlerinin incelenmesi, olası ihmal veya hatalarla ilgili yasal işlem yapılması, faillerin tutuklanıp yargılanması talimatını verdi. Öte yandan uzmanlar, Haniye suikastının, İsrail’in Gazze konusunda elini rahatlatacağını ve Gazze’ye yönelik saldırıların azalacağını tahmin ediyor.
Doha’da defnedilecek
İsmail Haniye’nin öldürülmesinin ardından İran’da 3 günlük, Filistin’de ise 1 günlük ulusal yas ilan edildi. Öte yandan Haniye’nin cenaze töreninin İran’ın başkenti Tahran’da düzenleneceği, cenazenin Cuma günü Katar’ın başkenti Doha’da defnedileceği belirtildi. Katar Ulusal Camii’ndeki törenin ardından Haniye’nin cenazesi Lusail’de defnedilecek.
İlk değil: Hamas’ın vurulan liderleri
Haniye, suikasta kurban giden ilk Hamas lideri değil. ‘Mühendis’ lakaplı Yahya Ayyaş’ın cep telefonu elinde patlamıştı. Eski siyasi lider Halid Meşal ise Ürdün’de Mossad ajanları tarafından zehirlenmişti. Dönemin Ürdün Kralı Hüseyin’in ve ABD Başkanı Clinton’ın çabasıyla İsrail Ürdün’e panzehiri sağlamış, Meşal kurtulmuştu. Hamas’ın dini lideri Şeyh Ahmed Yasin Gazze’de bir camiden çıkarken helikopterden atılan bir füzeyle öldürülmüştü. Hedef alınan diğer isimler ise Abdülaziz El Rantisi, Adnan El Gul, Nizar Rayan, Said Seyyam ve son olarak Salih Aruri olmuştu.
Hamas’ın başına kim geçecek?
Haniye’nin öldürülmesinin ardından örgütün başına geçecek isim konusunda çeşitli iddialar bulunuyor. İlk akla gelen isim Hamas’ın Gazze’deki lideri olan Yahya Sinvar. Ancak Sinvar’ın Gazze dışına İsrail’e hedef olmadan çıkması oldukça zor gözüküyor. Bir diğer isim ise Hamas’a daha önce de liderlik etmiş olan Halid Meşal. İsrail hapishanelerindeki Filistinli mahkumlardan sorumlu isim Zahir Cebarin de liderliğe aday.
Hangi füzeyle vurdular?
Hamas liderinin yaşamını yitirdiği suikasta ilişkin yanıt bekleyen sorular arasında, bu saldırının nasıl gerçekleştirildiği, kullanılan füzenin nasıl radara yakalanmadığı ve 3. bir ülkeden atılma ihtimali de bulunuyor. Bu çerçevede ise akıllara ilk olarak geçmişte bu tip saldırılarda rol aldığı bilinen ABD üretimi “R9X Hellfire” füzesi geliyor. Füze yüksek profilli hedefleri düşürmek için patlayıcı yerine açılan kılıçların kullanıldığı için “Ninja” füze olarak da biliniyor. Füze ateşlendikten sonra patlamak yerine keskin bıçaklarıyla hedefini yok ederken, bu da hedef dışındaki sivil kayıpları minimum düzeyde tutuyor. Füze daha önce El Kaide lideri Eymen El-Zevahiri gibi isimlere karşı kullanılmıştı. Bununla birlikte saldırının henüz ne ile gerçekleştirildiği tam olarak bilinmiyor.
Cevapsız kalan sorular
– İsrail, Haniye’nin konutunu nereden biliyordu? İstihbarat nereden geldi?
– Saldırıda hangi silah kullanıldı?
– İran’da güvenlik zafiyeti mi var?
– Saldırı neden İran’da yapıldı? Mesaj mı var?